1. SRPSKI STRIP U AMERICI (Zoran Stefanovic)
2. STRIP FANZINI GRUPE "S'MoG" (Nikola Lezaic)
3. POZIV NA SARADNJU - PRVI
- Strip-agentura u Austriji (Milan Bojic)
4. POZIV NA SARADNJU - DRUGI
- Strip festival u Brazilu
5. VESTI IZ SVETA (Strip Vesti)
- Comic Journal' top 100 for century
6. MANGA, Japanski strip (3deo) (Vuk Rsumovic)
7. LINKOVI
8. PISMA CITALACA (Miki Rsumovic)

Svi prilozi su vlasnistvo autora. U slucaju da zelite da ih na bilo koji nacin eksploatisete, molimo Vas da se obratite autorima priloga, koji su potpisani (uz potpis ce uvek ici i email adresa putem koje mozete kontaktirati autora), u slucaju da nisu potpisane mozete ih slobodno koristiti jer su to neautorizovane vesti ovog servisa, STRIP VESTI.

Mozda ce vas iznenaditi sto dobijate ovaj broj, ali moje sujeverje me je nateralo da vec ranije pripremljen broj "13" posaljem. Nadajuci se da cu 14. broj moci da uradim u nekim normalnim uslovima.

Zahvaljujem se svima koji su poslali poruke u kojima izrazavaju zabrinutost, i zelje da svi sretno prezivimo ove teske dane. Licno sa porodicama "uzivam blagodeti" atomskog sklonista s nadom da cu jednog dana opet u tim objektima moci da vidim brdo zemlje koje narusava izgled grada.

POZIV NA SARADNJU i dalje ostaje aktuelan.

Zlatko Milenkovic

1. SRPSKI STRIP U AMERICI

Saopstenje za stampu Ponedeljak, 22. mart 1999.

Najpoznatiji svetski strip-magazin, americki Heavy Metal upravo je objavio, u pola miliona primeraka, strip "Konji Svetog Marka" srpskih autora Zorana Tucica i Zorana Stefanovica, radjen po motivima cuvene istoimene price Milorada Pavića. Tema price (objavljene 1976) jeste sukob planetarnih civilizacija, a zanimljivo je da su autori u stripu (radjenom 1993-1994) predvideli i direktan sukob Amerike i Srbije.

Ovaj specijalni broj magazina ima podnaslov "Raskrsca" i distribuira se sirom planete.

Strip-prica "Konji Svetog Marka" (24 strane) objavljena je na srpskom 1995. u okviru albuma "Treci argument" (izdavaci Bata i Orbis), koji su Stefanovic i Tucic uradili po prozi Milorada Pavica. Album je osvojio Gran pri za najbolji srpski strip 1995, kao i prvo mesto u godisnjem izboru NIN-ove kritike.

2. STRIP FANZINI GRUPE "S'MoG"

EvO jeDNe vESti Iz PRve RukE!

KoleGa AdAmSKi jE ZavRsHiO sVoJ NajnOviJi FAnzin PoD iNTriGanTniM NaZivom "OyED".

KoLEGA LE jA jE uprAv(N)O pOkReNuO inTeRgaLAktiCku KamPanJu zA iZBor nAjVecEg BiatLoncA XX vEkA. oDZiv Je biO SjAjan, pA SU u NAjUZhEm IZboRu OsTali PicaSso i LE jA. gLaSAjTe pUteM EMAJLa nA AdDDrEssU: lmrmn@ptt.yu . rEzUltAti gLaSSaNja cHe Biti oBjAvLjeNi u Le JAiNoM fANziNu KoJi OcEkUjeMo kRAjeM OVoG MeSeCa.

KraJeM ProSHLe Godine sTRIp fAnziN S'MoG jE oDluCHio Da proSHiR sVOje DelOvaNje na DRUge seGmenTe KultUrnOg aRtiKulisAnJa. tAko Da SMO(g) dObili noVU pRoduceNTsku Kuchu poD naZivoM "S'MOG ENtErTEjnMenTs" Koja StuPa u ALIjansu sa kuChama poPut "bAnD ApArt"-a i sL.

pRvA iZdAnJa bi TreBala DA se POJave PoceTkoM LetA i To:

- "TRANCEHIPPPNOTeRRappiJA"- rEal AUdiO iZdaNje cHisToG TECHnO eXPeriMenTIsAnJa-eXpeRiMenTishu-GAVriLo i LE jA

- dANi vLasHKog SIRRA-dUgoMetRAzNi nO-BudGet fiLMsKi PRojEkAt.(zA oVo sE naDAmo dA ce biTi gotoVO do Kraja GodiNE)

- Wan Ted Man-kRatkOmetRazhNi nO-BudgeT FilMsKi pRojEkaT

sVa do SADA poZnatA iZdaNja i FAnZiNe MoZhete NarUcHiti Na (neGde) goRe nAveDeni EMAJL ili nA AddreSSu: S'MoG, 3.oKtobar 282, 19210 bOR

Strip fanzini strip grupe Smog:
SMOG br.00
SMOG br.11
Tibor Strak, 3.OKTOBAR 282, 19210 BOR, 030/439-126 ili druge 2 adrese
strack@ptt.yu

Strip fanzini by Adamski:
Kusur prvi broy
Kusur sledeci broy
Kusur poslednji broy
Oyed jedini broy
Adam Spehar, 3.oktobar 2/12, 19210 Bor, 030/23-685
adamspehar@hotmail.com

Strip fanzin by Le Ja
" ? "
Nikola Lezaic, 9.brigade 11/9, 19210 Bor, 030/38-088 le_ja@yahoo.com

3. POZIV NA SARADNJU PRVI
Strip-agentura u Austriji

Zdravo

U Becu (Vienna) smo osnovali (prvu austrijsku) strip-agenturu sa ciljem, devetu umjetnost na njemackom jezickom prostoru profesionalno zastupati i prosiriti.

Njemacko trziste je veoma veliko i sa ogromnom kupovnom moci, ali je strip prakticno jos uvijek u pelenama, i jos uvijek ga mnogi posmatraju kao stvar za djecu. Srecom su novije generacije otvorenije, dinamicnije i mogu si cak skupe sripove priustiti. Preduslovi su dakle tu. Ono sto jos nedostaje je profesionalni odnos prema strip stvaralastvu, prema stripu kao ozbiljnoj umjetnosti i kao zabavi.

Privatno smo i sami strip-fanovi, profesionalno marketing experti sa dovoljno iskustva, da bi znali sta i kako treba raditi (mi sada radimo u marketing-odjeljenju jednog arhitektonskog biroa i jedne software-firme, imamo posebno iskustvo na marketingu specijalizovanih kompjuterskih programa kao i igara).

Hocemo li imati uspjeha?, tu smo i sami u velikom iscekivanju.

Sta mi trazimo?:
-Crtace, koji svoje ili strane materijale profesionalno i angazovano ostvaruju.

Sta nudimo?:
-Mi kreiramo scenarije za koje mislimo da imaju dobre trzisne sanse;
-mi preispitujemo vase ideje, i ostvarenja na prodajnost;
-mi prevodimo, "lettern" (ispisujemo) i ako je potrebno kolorisemo vasa ostvarenja, vasa kontrola krajnjeg izgeda stripa se podrazumijeva
-mi proizvodimo promocioni materijal, reklamu za strip-serije i crtace;
-mi kontaktiramo izdavace, strip-magazine, TV, novine, filmske kuce...
...

Nas program sigurno nije do kraja razraden, ali mi smo otvoreni za sve savjete i diskusije, a svi zainteresovani mogu da dobiju i podrobnije informacije o nama i nasim namjerama.

Adresa:
Milan BOJIC
Wehlistrasse 35-43/1/15
1200 Wien

bom@vienna.at
tel. biro: pozivni za austriju 1 523 73 56 /29
tel. kuci (uvece) 1 332 94 60

Milan BOJIC

4. POZIV NA SARADNJU - DRUGI
Strip festival u Brazilu

Dear Cartoonist:

Next May, we are having here in Recife (State of Pernambuco, in Brazil) the FIHQ-PE, which is a humor and comic strips Festival.

Due to other problems, only now we have all things set to go but the time is too short.

That's why I'm sending you this e-mail with the FIHQ's rules attached, so, if you are interested in sending your drawings to participate in the contest, you'll have enough time to prepare and send them.

Be sure that your participation in the contest will be a great pleasure to us and we hope that next year we can have the second edition of the FIHQ-PE and that will only happen if we have a good participation from as many places in the world as we can!

If you know any other cartoonist who'd be interested in participating, please forward these rules to him/her. We sure would appreciate your help!

A package posted abroad takes about a week to 10 days to arrive in Brazil, so, please, have that in mind and mail your work around the 1st of May, so it will reach us on time.

Looking forward for your participation, I remain, sincerely yours,

Lailson de Holanda Cavalcanti
Cartoonist and Curator/Coordinator of the I FIHQ-PE
e-mail : lailsonh@zaz.com.br

INTERNATIONAL GRAPHIC HUMOR AND COMICS CONTEST

RULES
The International Graphic Humor and Comics Contest - FIHQ-PE - is a cultural joint promotion sponsored by the Secretary of Culture of the State of Pernambuco, the Artistic and Historic Patrimony Foundation of the State of Pernambuco (FUNDARPE), the Joaquim Nabuco Foundation (FJN) and the Diario de Pernambuco newspaper, open to all cartoonists and comic book artists, professional or amateurs, anywhere in the world.

CATEGORIES
Gag Humor - Original drawing or painting in color or B&W, free choice of theme, 30 cm X 40 cm format, without any kind of frame, mounted on rigid cardboard. No copies, of any kind (xerox, laser or deskjet) will be accepted.
Caricature - Original Humorous graphic representation of a well known person, free choice of technique on paper, mounted on cardboard, in color or B&W, 30 cm X 40 cm format, without any kind of frame. No copies, of any kind (xerox,laser or deskjet) will be accepted.
Comics - Original comic strip story with or without text, with a maximum of three pages, each one in the 30 cm X 40 cm format, free choice of technique on paper, each page mounted on cardboard, without any kind of frame. It's allowed the use of computerized art, as long as this kind of technique is used for the colorization and/or text rendering.
Editoral Cartoon - Original humorous drawing or painting depicting any social or political fact which took place between April 1, 1998 and April 30, 1999, free choice of technique on paper, in the maximum size of 30cm X 40 cm format, mounted on cardboard, without any kind of frame It's OBRIGATORY that the original must be accompanied by a clipping of the published work in any newspaper or magazine with the date of publishing, to establish the professional status of the author, since this category is open only to professionals. The use of computer art is allowed, as long as the published work is identical to the computerized artwork.

PRIZES
The prizes will bear the names of old cartoonists from Pernambuco and the winning works will become property of the FIHQ-PE.
Gag Humour - Péricles Maranhăo Award: R$ 2.500,00 (two thousand and five hundred Reais)
Editorial Cartoon - Joaquim Cardozo Award: R$ 2.500,00 (two thousand and five hundred Reais)
Caricature - Crispim do Amaral Award: R$ 2.500,00 (two thousand and five hundred Reais)
Comics - Carlos Estęvăo Award: R$ 2.500,00 (two thousand and five hundred Reais)

SELECTION AND JURY
All entries will be submitted to a selection by a FIHQ-PE comission and the best 200 works will be shown in the exhibition and submitted to an International Jury formed by cartoonists and representatives of the world of art and culture, on May 24,1999. The Jury's decision is final and irrevocable.

PARTICIPATION
All works should reach the Festival by May 14, 1999. They must be in the 30 cm X 40 cm format and adequately packed to avoid damage. Any transport damage is the responsibility of the sender. Drawings should not be framed in any way. Please send drawings packed flat without rolling or folding.
Every drawing should bear on the back the name(s) of the author(s), surname, address, phone number and e-mail address (if any) and the Category in which the artwork should be inscribed. Must be stated, too, if the artwork should be returned or if it may be accepted as a contribution to the FIHQ-PE. If it's to be returned, write DEVOLUÇĂO and if it's not to be returned write ACERVO. If this statement is not made, it will be assumed that the artwork is not to be returned and it will be considered as the artist contribution to the FIHQ's humor collection.
For the Comics category, every page must have the sequential number written on the back.
The originals for the Editorial Cartoon category cannot exceed the maximum size of 30 cm X 40 cm, but they may be smaller, as long as they are mounted on a cardboard which should be the standard size (30 cm X 40 cm)
Each participant can send a maximum of 04 (four) entries in one category, two (02) entries in two categories or 01 (one) entry in each category in a maximum of 04 (four) entries per author.

All works should be sent to the following address:
I FIHQ -PE
Fundaçăo Joaquim Nabuco
Espaço Cultural Mauro Mota
Rua Henrique Dias, 609-Derby
52010-100 Recife-PE Brasil

EXHIBITION
The selected 200 works - including the ones which were awarded prizes - will be exhibited in the Pernambuco State Museum of Arts from May 25 to June 20, 1999. Afterwards they may be taken to exhibition in other selected cities or towns in the state of Pernambuco. All works may be used by the FIHQ-PE to the promotion of the Festival in any medium of public communication, published in newspapers, magazines, books, posters and in any other form, reproduced in various products and exhibited in Brazil and abroad, all without any fee to the author. The participation implies in the acceptance of all the FIHQ-PE conditions stated here in these rules.

DEVOLUTION
All works which have on the back the word DEVOLUÇĂO will be returned to the address written in their backs until April of the year 2000. All participants will receive, free of charge, a CD-ROM catalogue of the Festival, until April 2000.

MORE INFORMATION:
Phone : 55 81 421 3266
Branch Line 424 or 435

INTERNET ADDRESS
(site under construction, will be active soon with more news)
http://www.fihq-pe.rec.zaz.com.br

5. VESTI IZ SVETA

Fantagraphics Books je objavio u svom casopisu "Comics Journal"-u, koji se vec 23 godine bavi teorijom stripa, listu sa, po njima, najboljih 100 stripova ovog veka. Procitajte pa prosudite sami.

1) Krazy Kat by George Herriman
2) Peanuts by Charles Schulz
3) Pogo by Walt Kelly
4) Maus by Art Spiegelman
5) Little Nemo in Slumberland by Winsor McCay
6) Feiffer by Jules Feiffer
7) Donald Duck by Carl Barks
8) Mad by Harvey Kurtzman & various
9) Binky Brown Meets the Holy Virgin Mary by Justin Greene
10) The Weirdo stories of R. Crumb
11) Thimble Theatre by E.C. Segar
12) EC's "New Trend" war comics by Harvey Kurtzman & various
13) Wigwam Bam by Jaime Hernandez
14) Blood of Palomar by Gilbert Hernandez
15) The Spirit by Will Eisner
16) RAW, edited by Art Spiegelman & Francoise Mouly
17) The ACME Novelty Library by Chris Ware
18) Polly & Her Pals by Cliff Sterret
19) The sketchbooks of R. Crumb
20) Uncle Scrooge by Carl Barks
21) The New Yorker cartoons of Peter Arno
22) The Death of Speedy Ortíz by Jaime Hernandez
23) Terry and the Pirates by Milton Caniff
24) Flies on the Ceiling by Jaime Hernandez
25) Wash Tubbs by Roy Crane
26) The Jungle Book by Harvey Kurtzman
27) Palestine by Joe Sacco
28) The "Mishkin" saga by Kim Deitch
29) Gasoline Alley by Frank King
30) Fantastic Four by Jack Kirby & Stan Lee
31) Poison River by Gilbert Hernandez
32) Plastic Man by Jack Cole
33) Dick Tracy by Chester Gould
34) The theatrical caricatures of Al Hirschfeld
35) The Amazing Spider-Man by Steve Ditko & Stan Lee
36) Calvin and Hobbes by Bill Watterson
37) Doonesbury by Garry Trudeau
38) The autobiographical comics from Yummy Fur by Chester Brown
39) The editorial cartoons of Pat Oliphant
40) The Kinder-Kids by Lyonel Feininger
41) From Hell by Alan Moore & Eddie Campbell
42) Ghost World by Daniel Clowes
43) Amphigorey by Edward Gorey
44) Idiots Abroad by Gilbert Shelton & Paul Mavrides
45) Paul Auster's City of Glass by Paul Karasik & David Mazzacchelli
46) Cages by Dave McKean
47) The "Buddy Bradley" saga by Peter Bagge
48) The cartoons of James Thurber
49) Understanding Comics by Scott McCloud
50) Tantrum by Jules Feiffer
51) The "Alec" stories of Eddie Campbell
52) It's a Good Life if You Don't Weaken by Seth
53) The editorial cartoons of Herblock
54) EC's "New Trend" horror comics by Al Feldstein & various
55) The "Frank" stories by Jim Woodring
56) Julius Knipl, Real Estate Photographer by Ben Katchor
57) A Contract with God by Will Eisner
58) The New Yorker cartoons of Charles Addams
59) Little Lulu by John Stanley
60) Alley Oop by V.T. Hamlin
61) American Splendor #1-10 by Harvey Pekar with various
62) Little Orphan Annie by Harold Gray
63) Hey Look! by Harvey Kurtzman
64) Goodman Beaver by Harvey Kurtzman & Bill Elder
65) Bringing Up Father by George McManus
66) Zippy the Pinhead by Bill Griffith
67) The Passport by Saul Steinberg
68) Barnaby by Crockett Johnson
69) God's Man by Lynd Ward
70) Jimbo by Gary Panter
71) The Book of Jim by Jim Woodring
72) The short stories in Rubber Blanket by David Mazzucchelli
73) The Cartoon History of the Universe by Larry Gonick
74) Ernie Pook's Comeek by Lynda Barry
75) Black Hole by Charles Burns
76) "Master Race" by Bernie Krigstein & Al Feldstein
77) Li'l Abner by Al Capp
78) Sugar and Spike by Sheldon Mayer
79) Captain Marvel by C.C. Beck
80) Zap by Crumb & various
81) The "Lily" Stories by Debbie Drechsler
82) "Caricature" by Daniel Clowes
83) V for Vendetta by Alan Moore & David Lloyd
84) Why I Hate Saturn by Kyle Baker
85) The "Willie and Joe" cartoons of Bill Mauldin
86) Stuck Rubber Baby by Howard Cruse
87) The New Yorker cartoons of George Price
88) Jack Kirby's "Fourth World" comics
89) The autobiographical comics of Spain Rodriguez
90) Mr. Punch by Neil Gaiman & Dave McKean
91) Watchmen by Alan Moore & Dave Gibbons
92) "Pictopia" by Alan Moore & Don Simpson
93) Dennis the Menace by Hank Ketcham
94) Space Hawk by Basil Wolverton
95) Los Tejanos by Jack Jackson
96) Dirty Plotte by Julie Doucet
97) The Hannah Story by Carol Tyler
98) Barney Google by Billy De Beck
99) The Bungle Family by George Tuthill
100) Prince Valiant by Hal Foster

6. MANGA, Japanski strip (3. deo)

Zanrovi

Hipertrofija price je ono sto zapanjuje kod mangi. Teme se crpe iz bukvalno svih sfera svakodnevnog zivota, dok se paralelno razvijaju i drugi klasicniji zanrovi tipa naucne fantastike, dzidaj gekija (samurajske drame iz perioda), detektivske price ili horora. Gendaj geki, price sa savremeneom tematikom, je naziv pod koji se mogu podvesti svi specijalizovani zanrovi mange iz podrucja svakodnevnog, obicnog i trivijalnog. Izdvojio bih 2 do krajnosti zapadnom coveku neshvatljiva i bizarna, a izuzetno popularna zanra.

Prvi je madzong manga, a zatim i pacinko manga. Madzong je popularna kineska igra, najslicnija dominama i remiju, u svakom slucaju staticna drustvena igra od koje je napravljen dinamicni, akcioni strip sa savetima za igrace. Onima koji pamte uvodnu scenu honkoskog filma sa Co Jun Fatom "Kralj budala" u kojoj se igranje madzonga pretvara u pravi vizualni balet koji prethodi oruzanom obracunu, jasno je na koji nacin se akcija inkorporira u mangu o jednoj mirnoj i vizualno dosadnoj igri.

Ukoliko ste citali Rolana Barta i njegovu knjigu "Carstvo znakova" i poglavlje o pacinku, onda u glavama imate vrlo zivu predstavu o ovoj japanskoj igri. Zamislite coveka ispred vertikalno postavljenog automata u koji ubacuje metalne kuglice. I otprilike to je sve. Ukoliko mu podje za rukom da umerenim ubacivanjem kuglice predje sve prepreke kao nagradu dobice mnostvo kuglica. U suprotnom nastavice da ih ubacuje sve dok ih ne istrosi. Madzong ima koliki toliki dramski potencijal s obzirom da ga igraju 4 osobe nalik pokeru. U slucaju pacinka imamo automat i samo jednog coveka izbuljenih ociju. I pored toga, vise magazina je iskljucivo posveceno mangama sa ovom tematikom.

Mislim da je u odnosu na evropski i americki strip kojim dominiraju muskarci i kao crtaci i kao konzumenti stripova, zanimljivo napomenuti da postoji ogroman broj zena crtaca i takodje zena svih generacija i obrazovnih profila koje citaju mange.

Treba izdvojiti magazin Dzune koji je namenjen zenskoj publici i koji iskljucivo i crtaju zene. Ovaj magazin je posvecen samo jednoj vrsti odnosa, homoseksualnoj vezi izmedju dva muskarca. Likovi su, medjutim, crtani tako da izgledaju anrdogino, oni su emanacija zeljenih atributa kako muskarca tako i zene.

Redikomi, zenski stripovi, imaju 27 razlicitih izdanja sa prometom od preko 120 miliona primeraka godisnje. Najveci broj ovih mangi se sastoji gotovo iskljucivo od erotskog materijala. Za one koji se zabavljaju pomislju da su japanske zene posebno cedne ili, naprotiv, seksualno ugrozene, magazin "Amur" je pravo mesto da budu razuvereni. Jer u slucaju da su mange vizualizacija covekovih fantazija, onda Japanke danas imaju neke od najbogatijih i najuznemirujucih seksualnih fantazija na planeti. Navescu vam neke iz ogromnog spektra: prva ljubav, zavodjenje kolege na poslu, afera sa muzevljevim prijateljem, ali takodje i zavodjenje sinovljevog veoma mladog druga, prica o zeni koja zlostavlja muskarce u metrou i i sve druge price o seksualnom mucenju i ponizavanju koje se mogu zamisliti. U njim se pojavljuju takvi zenski likovi koji uzivaju u sodomiji ili da budu silovani od strane razuzdane ulicne bande. Amur magazin izlazi mesecno, ima preko 400 strana i promet od neverovatnih 430 hiljada kopija mesecno. Ako nigde drugde savremena japanska zena je barem na polju mangi koje stvaraju i citaju ostvarila jednakost sa muskarcem.

Mnogi od manga zanrova su razumljivi iskljucivo japanskoj publici, dok se veliki broj svrstava u gomilu nezanimljivih za vanjapansko citaliste i gledaliste. Tako je manga ostvarila proboj zanrom SF-a, koji je potekao od Osamu Tezuke (sto se Japana tice). SF se divno uklapa u tradiciju mange, dok s druge strane opravdava i odgovara tacno raspolozenju publike u SAD i Britaniji. Akira je otvorio vrata, proizveo eksploziju dobrim delom odgovornu za procvat mange i anime u svetu. Akira anime je, iz bilo kojeg konteksta posmatrano, nesto posebno. Kacuhiro Otomo, tvorac manga serijala Akira je na mnogim planovima nastojao da napravi nesto do tad nevidjeno. U pogledu boje, muzike, snimljenih glasova, detaljnosti i preciznosti animacije, uopste celokupne produkcije Otomo je uspeo. Nijedan drugi anime, pored dosta dobrih ostvarenja, nije uspeo da dostigne slavu Akire. On i dalje cvrsto drzi poziciju na listi deset najgledanijih anime u svetu. Ghost in The Shell Masamune Shirowa u svakom slucaju ima priliku da mu se priblizi. To je visoko kvalitetno ostvarenje, sa pregrst kompjuterske grafike, cyberpunk sizeom i najboljim timom animatora u Japanu. Medjutim, efekat se tesko moze ponoviti.

Moderna manga je nastala kao deciji medijum, kao subkultura, ali sada je citaju odrasli gotovo svih generacija i postala je deo kulturnog mejnstrima.

Postoji jos nekoliko termina koji su u upotrebi medju manga fanovima: chara sa znacenjem lik; kawaii sa znacenjem sladak; mecha sa znacenjem robot, vozilo, oruzje i sve drugo sto je mehanicke prirode; otaku znaci fan, opsesivni ljubitelj mange, obozavatelj (podrazumeva se i u zenskom rodu) i seiyuu glumac koji daje svoj glas junacima anime.

Danas, veliki broj anime/manga se prevodi i izdaje u Evropi i svetu. Medjutim, cesto, ono sto zapadni otaku vidi od anime, ne odgovara originalu. Mnogi ljudi koji pisu i istrazuju manga i anime kao izvor koriste sekundarne izvore - prevedena izdanja stripova i titlovana ili sinhronizovana i svakako cenzurisana, prilagodjena video izdanja. Nijedan od navedena dva izvora anime, bilo sa titlom ili sa lip syncom, nisu dobra iz specificnih razloga. Prevedena scenarija su gotovo uvek ponovo napisana i prilagodjena. U odredjenim slucajevima kompanija prekraja prevod kako bi ga prilagodila ciljnoj publici. Titlovana izdanja takodje ne moraju biti po originalnom scenariju, vec i ona mogu biti po preradjenom scenariju za lip sync. U slucaju Akire koji je izdat u Americi u obe verzije, oni gledaoci koji su imali prilike da pogledaju titlovanu verziju su imali nesto vise srece. Barem su mogli da uzivaju u jednom jedinstvenom eksperimentu izvedenom sa zvukom u ovom anime. Kacusiro Otomo (Katsushiro Otomo) se odlucio za skuplji i bez odredjene opreme nemoguc proces prethodno snimljenih glasova. Tako da umesto da se seiyuu prilagodjava animaciji, animacija je prilagodjena vec snimljenim glasovima. To je dalo izuzetan rezultat u samom crtanom filmu, medjutim americkim sinhronizovanjem (u jednoj od verzija) je sve izgubljeno.

Veliki broj specijalizovanih casopisa izlazi i svakim danom ih je sve vise. Internet je odlicno mesto na kome se mnogo toga moze procitati i videti o mangi. Internet moze biti veoma vazan izvor informacija o mangi/anime iako sve informacije nisu potpuno pouzdane. Na Internetu se mogu naci i prevodi stripova koji su dostupni u americkim i drugim izdanjima, cesto verniji originalu.

Tezuka je odgajio shikaku manga sedai ("vizuelnu manga generaciju"). Novi socijalni red i nove tehnologije su dovele do svih mogucih mutacija na polju japanskog stripa i animacije. Sada je i svet u prilici da prisustvuje ovom do skora iskljucivo japanskom fenomenu.

Japanska populacija se moze podeliti na dve grupe ovisnika. Jedna grupa su ovisnici crtaci, a druga ovisnici citaoci. Manga ima gotovo hipnoticko dejstvo na sve koji je se dohvate. To je fenomen koji se moze porediti sa Holivudom. Uticaj Mange je u ovom trenutku veci od onog koji ima Holivud. Diznijev studio ne moze da opstane u trci sa japanskom anime industrijom, s druge strane sva svetska produkcija animiranih filmova je zanemarljivo mala.

Evropska reakcija protiv Holivuda, struja koja potencira evropski, tacnije van americki film, definitivno pati od kompleksa inferiornosti. U slucaju manga i anime, recimo u Britaniji stvari ne stoje ni malo drugacije - Anime je nasrtaj na ovu tradicionalisticku sredinu i cenzura (BBFC) je nemilosrdna kada joj pod ruke dodje nesto od anime. Francuska i Italija su stripovski civilizovanije i kultivisanije sredine tako da se i prilagodjavaju brze novom trendu. Mebijus (Moebius/Jean Giraud), najpoznatiji evropski strip autor, ne osporava da mu je Hajao Mijazaki (Hayao Miyazaki) bio uzor u odredjenom pogledu i da ga smatra izvornim genijem. Ovaj crtac i animator je direktna prethodnica Otomu (Katsushiro Otomo) i Masamune Sirou (Masamune Shirow), danas najcenjenijim japanskim autorima na Zapadu.

Anime i manga su cyberpunk proizvodi namenjeni cyberpunk publici. Generacija odrasla na Neuromanseru, Grofu Nuli i Monalizinom Natpogonu (Neuromancer, Count Zero, Mona Lisa Overdrive) Vilijema Gibsona (William Gibson) nalazi nov izvor zabave u tehnicki savrsenim, brzim, komplikovanim, divljim crtanim filmovima nastalim u Zemlji izlazeceg sunca. Manga/anime odgovaraju, uklapaju se i kreiraju novi svetski trend.

U trenutku kada je Anime krenula iz Japana trziste je vec bilo spremno. Japanske crtane filmove su zapadnoj publici bili dostupni i pre Akire, ali to je bio pripremni period, period prilagodjavanja i vaspitavanja. Manga je dobrim delom opstala svojim vaspitavackim pristupom domacoj, japanskoj publici, tako da pristup koji industrija ima spram evropske i svetske publike ne treba da cudi. Manga je uvek mogla i uvek odgovarala zahtevima svoje publike. U Japanu dugo jedini ustanovljeni manga zanrovi su bili erotski strip i najezotericniji od svih zanrova Madzong strip. Normalna tendencija u industriji je da razvija magazine usmerene odredjenom godistu i seksu. Na taj nacin je odgajena citava generacija Japanaca koja sada stiti mangu i anime od suprotstavljenih i retkih antagonista.

Vazno je shvatiti da za Japance strip i animacija nisu degradirane forme, da se ne vezuju direktno uz decu kao u dobrom delu ostatka sveta. To je jedna od glavnih borbi koju vodi Britanska manga/anime otaku generacija protiv svog establismenta. Notorni primer je Urotsukidoji/Legend of The Overfiend. Cini se nemogucim dokazati britanskim novinarima da ovaj anime prepun nasilja i seksa nije ni napravljen da se prikazuje deci, da je i u Japanu za ovaj OAV sertifikat 18. Ta jednostavna cinjenica bi se uz iole malo poznavanje japanske strip scene dala objasniti. Japanski strip barata sa tolikim brojem zanrova i podzanrova da se oni ne daju nabrojati. Svi su, naravno, uvek namenjeni jednoj ciljnoj grupi. Granice nisu cvrste tako da ce se cesto desiti da stariji muskarac kupi shojo manga (zenski strip, strip za devojke) recimo Shojo Club, ali ce se vrlo retko desiti da neka devojka kupi neki specijalizovani Madzong serijal. Ne, za krutu britansku publiku animirani film ce i dalje ostati iskljucivo namenjen decjoj publici.

Bilo kako bilo, manga/anime zahtevaju paznju, manje sirok pogled od onog koji je ovde iznet i specijalizovanije tekstove. Veliki broj pitanja nije ni spomenut. Neka od njih bi bila: pseudomanga, zene u manga/anime, kinestezija anime, uticaji na zapadne crtace i animatore, principi prevodjenja mange/anime i njihova valjanost, devijacije manga/anime u rukama nejapanaca, vecito mistifikovano pitanje prepoznatljivih manga/anime ociju, uvid u simboliku, motive manga/anime koji se ni u kom slucaju ne smeju posmatrati zapadnim ocima, vec iz kulturne, socijalne, ideoloske i svake druge pozicije Japana. Posebno zanimljivo pitanje je i japanski andergraund.

Vuk Rsumovic

7. LINKOVI

- Predrag Koraksic - Corax
http://www.corax.co.yu

8. PISMA CITALACA

To je popularno missljenje, ali se osobno ne bih slozzio. Proccitao sam i Tezukinu strip-verziju i video Disneyev crtich i sasvim se dovoljno razlikuju da bi Disneyeva izjava kako su zapravo adaptirali "Hamleta" mogla biti vjerodostojna. Darko Macan

Priznajem, "bez ikakve sumnje" zvuci isuvise grubo. Jungle emperor, (naslov originalne mange tj. Kimba the white lion) se svakako razlikuje u dosta detalja od Dizneyeve verzije, govori o nekoliko generacija lavova koje se bore da sacuvaju zivotinjsko carstvo od ljudi, Kimba uci ljudski govor, cak se zrtvuje za svog prijatelja - - coveka, a u Diznijevoj verziji nema ni jednog jedinog coveka. Medjutim, na drugoj strani ima i dosta slicnosti Simba - Kimba, u oba slucaja neprijateljski lav ima oziljak na levom oku i uvek je u pratnji hijena, vizije roditelja (oca) u oblacima, majmunski mentor itd itd.

Mozda je greska sto na pocetku objavljivanja teksta o Mangi nismo objasnili o cemu se radi. Naime, tekst je nastao kao pismeni predlozak za predavanje koje smo moj brat Vuk i ja odrzali u Jugoslovenskoj konoteci o fenomenu mange, i kao takav ima mnoge manjkavosti, koje smo mi nadomestali govorom i stampanim primerima. Mi, nazalost nismo imali prilike da procitamo mangu, ali smo pratili crtanu verziju "Lav Leo" (Kimba u animiranoj seriji) koja se u dva navrata vrtela na nasoj televiziji i zaista treba ostaviti otvorenim pitanje o plagijatu i da svako donese sud za sebe. Znaci adaptacija "Hamleta" pije vodu... a ovim ce svakako i drugim citaocima biti jasniji sam izgled teksta.

Miki Rsumovic

Ako znate nekog ko bi bio raspolozen da svakog petka dobije email sa STRIP VESTIMA, posaljite mi njegovu email adresu ili mu predlozite da nam se on sam javi i tako upise na mailing listu.

Zlatko Milenkovic